2012-02-04

Risshun, bahar başlama günü ve Cemre / 立春、春の始まりとジェムレ

Japonya'da bugün ''Bahar Başlama Günü / Risshun (Rişşun)'', yani baharın başlangıcıdır. Takvim üzerinde artık bahar gelmiş demektir.
Ve Risshun duyunca her zaman aklıma gelen Türkçe sözcük var; Cemre. Daha önce (13 Mart 2008 tarihinde) cemre hakkında bu blogumda da yazmıştım ama sadece Japonca olarak yazdığım için tekrar bu konu hakkında yazmak istiyorum.
 日本では、きょう「立春」、つまり春の始まりです。暦の上ではもう春が来た、ということ。
 そして立春、と聞くと必ず思い浮かぶのが、トルコ語の言葉「ジェムレ」。以前(2008年3月13日)、ジェムレについてこのブログでも書いたのですが、その時は日本語でだけ書いたので、もう一度この話題について書きたいと思います。

Japonya takviminde yirmi dört dönüş noktası (Japoncada ''nicuğyonsekki'' denir) bulunmakta ve bunların bir tanesi de Risshundur. Risshundan sonra Usui (yazı olarak ''yağmur suyu'', anlam olarak karın yağmura dönüş zamanı), ondan sonra Keichitsu (Toprağın ısınması nedeniyle böcekler kış uykusundan uyanıp topraktan çıkar anlamında) gelir.
 日本の暦には24の節目(日本語で「二十四節気」と言われます)があり、このうちのひとつが立春です。立春の次には雨水(文字としては「雨の水」、意味的には雪が雨に変わる変わる頃」になります)、その次には啓蟄(大地が暖まることで、虫たちが冬眠から目覚め、土中から出てくるという意味)がやってきます。

Cemre ise TDK - Türk Dil Kurumu Büyük Sözlük'e göre şöyle anlama gelir; Şubat ayında birer hafta arayla havada, suda, toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık yükselişi. Vikipedi'ye göre ise ''İlk cemre 20 Şubat'ta havaya ve yedişer gün arayla da suya ve toprağa düşer.'' Yani ilk cemre, 20 Şubat'ta havaya düşerse, 27 Şubat cıvarında suya, 5-6 Mart cıvarında toprağa düşer demektir.
 ジェムレはと言うと、TDK-トルコ言語協会の大辞書によれば、次のような意味になります。2月に1週ごとの間隔で大気に、水に、そして大地に発生すると考えられている温かさの上昇。ウィキペディ(トルコ語版Wikipedia)には、「最初のジェムレは2月20日に大気に、そして7日ごとの間をあけて水に、大地に落ちる」とあります。つまり、最初のジェムレが2月20日に大気に落ちたとすると、2月27日頃に水へ、3月5-6日頃に大地に落ちるということです。

Bugün Risshun-Bahar Başlama Günü demiştim. Ve Usui ise 19 Şubat cıvarı, Keichitsu ise 6 Mart cıvarındadır (Bu seneye göre biraz değişir, 2012 yılında Usui 19 Şubat'ta, Keichitsu ise 5 Mart'ta).
Japonya takvimindeki bu dönüş noktası, cemreye benzemiyor mu? Önce havaya, sonra su ve toprağa düşmek, hemen hemen aynıdır. Risshun, ilk cemreden biraz erken gelir ama usui ve ikinci cemre, keichitsu ve üçüncü cemre hemen hemen aynı tarihte.
 きょうは立春、春の始まりの日だと言いました。そして雨水は2月19日頃、啓蟄は3月6日頃です(これは年によって若干変わり、2012年は雨水が2月19日、啓蟄が3月5日です)。
 日本の暦におけるこの節目、ジェムレに似ていませんか? まず大気に、次に水に、そして大地に落ちる。これってほとんど同じです。立春は一番最初のジェムレよりも少し早くやってきますが、雨水と2番目のジェムレ、啓蟄と3番目のジェムレはほぼ同じ頃です。

Vikipedi'ye göre Cemre; ''Türk ve Altay halk kültüründe ve mitolojisinde İmre (İmere veya Emire) adı verilen cinin neden olduğuna inanılan'' fenomenmiş. Öyleyse cemre ve Risshun-Usui-Keichitsu'nun kökü aynı olduğunu düşünmek, o kadar yanlış değildir bence (Çin ve Kore'nin takviminde de yirmi dört dönüş noktası bulunmakta).
 ウィキペディによればジェムレは「トルコおよびアルタイ民族の文化および神話学において、イムレ(イメレ、またはエミレ)の名をもつ精霊がいると信じられる」現象だとか。だとしたら、ジェムレと立春ー雨水ー啓蟄のルーツが同じであると考えることは、それほど間違いではないように思います(中国と韓国の暦にも、24の節目があります)。

Evet, siz ne dersiniz? Cemre ve Risshun-Usui-Keichitsu'nun kökü aynı mı? Sizin düşüncenizi paylaşabilirseniz çok sevinirim.
 さて、皆さんはどう思いますか? ジェムレと立春ー雨水ー啓蟄のルーツは同じでしょうか? 皆さんの考えを聞かせてもらえると嬉しいです。

2 comments:

  1. Merhaba freebird

    Geçtiğimiz bir kaç haftada yaşadığımız soğuk günlerden sonra nihayet yüzünü gösteren sıcacık güneş ışıkları (elbette pencerenin arkasında sıcacık, dışarısı hala biraz soğuk :) ) bizleri ısıtırken sizin bu güzel yazınız ile yüzümde küçük bir tebessüm hissettim.

    Çok uzun zaman önce (binlerce yıl ve onlarca toplumla farklı etkileşimler yaşamış olsak da) birbirine oldukça yakın bir coğrafyada yaşamış toplumlar olarak ortak yada benzer inanış, gelenek ve göreneklerimizin olması bana çok doğal geliyor.

    "Bahar Başlama Gününüzü" kutlarım.

    ReplyDelete
  2. Selam birine bakıp çıkacam :)

    Bu yazıyı bloguma yüklediketen hemen sonra yorum yazmışsınız, çok teşekkür ederim :)
    Bugün Nif dağı'na gittik, sanki cemre düşmüş gibi havaydı.
    Geçen Perşembe günü, İzmir'de kar yağdı ve herkes coşmuştu ama ondan 3 gün sonra bahar gelmiş gibi havaya dönüştü burada.

    Evet, ben de bu benzerliği fark ettikten sonra Türkiye'yi daha yakın hissetmiştim. Mutlaka bir bağ vardır bu konuda.
    Geçen de bir arkdaşım ''kürsü'' ya da ''mangal'', yani ''içinde köz olan tandırın üstüne konup etrafına oturulan ağaç masa (üstüne yorgan gibi birşeylerle örtülüyor)dan bahsetmişti. Japonya'da da kotatsu denilen, aynı şekilde bulunan ısıtma aleti (http://en.wikipedia.org/wiki/Kotatsu) olduğu için Türkiye ve Japonya'nın kültürü ne kadar yakın olduğunu hissetmiştik.
    Ve böyle şeyleri bulunca seviniyorum :)

    Bu arada geç oldu, ''Bahar Başlama Günümüz''ü kutladığınız için teşekkürler ♪

    ReplyDelete