Er kişi… / 徳行の人

    Binlerce kez duymuş olduğum halde hiç kafama takmadığım, ama aniden ''bunun anlamı ne?'' diye düşünmeye başladığım kelimeler var: Mesela ''Türker''.

　何千回も聞いているはずなのにまったく気にせず、けれども突然「これの意味って何だっけ？」と考え始める言葉があります。たとえば〈Türker/トゥルケル〉。

    Bir arkadaşımın adı da ''Türker'' ama hiç anlamını düşünmedim geçen İZBAN trenine binip Alsancak'a giderken ''Türkerler'' diye yazan konteynır gözüme ilişinceye kadar. Bir kez kafama takınca araştırmadan edemedim, iyi ki yanımda eşim vardı ve hemen sordum.

　ある友だちの名前も〈Türker〉ですが、まったく意味について考えませんでした、このあいだイズバンの電車に乗ってアルサンジャックに行くとき〈Türkerler/トゥルケルレル〉と書かれたコンテナを目にするまでは。一度気になると調べずにはいられず、運良く主人と一緒だったのですぐに質問しました。

    Eşim, Er kelimesinin asker anlamına geldiğini anlattı, ''Türker / Türk asker'' ''Erol / Asker ol'' ''Soner / Son asker'' ''Erdinç / Dinç asker'' ''Er doğan / Asker olarak doğan'' vb… Sonra ''Er kişi'' deyişi de olduğunu, ''Er kişi'' ise ''doğru kişi'' anlamına geldiğini söyledi ama tam anlatamadığını düşünüp daha uygun açıklamayı düşünürken karşımızda oturan bir genç, ''Abi, siz tam er kişisiniz.'' dedi. ''Ne demek yani?'' diye sorunca ''Akıl eren kişi'' diye cevapladı. Bu oldukça fazla iltifat oldu ama neyse ''Er'' kelimesi bir hayli ilgimi çekti.

　主人は、Er という単語には asker/兵士の意味があると説明しました。〈Türkerはトルコ人の兵士〉〈Erolは兵士になれ〉〈Sonerは最後の兵士〉〈Erdinçは活力ある兵士〉〈Erdoğanは兵士として生まれし者〉など…。その後、〈Er kişi〉という言い方があること、その意味は〈正しき者〉だと話しましたが正確に説明できなかったと思ってより適当な言葉を考えていると、向かいに座っている若者が「あなたが、まさしく er kişi ですよ」と（主人に向かって）言いました。「それってどういう意味？」と聞くと、「経験豊富で賢い人（徳のある人）」だと答えました。これって、かなり行き過ぎの褒め言葉ですが、とにかく〈Er〉という単語がとても興味をかき立てました。

    Türk Dil Kurumu'nun Büyük Türkçe Sözlüğü'ne göre ''Er'', erkek, işini iyi bilen, yetenekli kimse, kahraman, yiğit, rütbesiz asker, nefer ve koca anlamına geliyor. Benim eskiden kullandığım MORPA Kültür Yayınları'ndan çıkan ''İlköğretim okulları içinTürkçe Sözlük''te de hemen hemen aynı anlamda.

    ''Er kişi'' için de şöyle bir atasözü varmış: ''İyiliğe iyilik her kişinin karı, kötülüğe iyilik er kişinin karı''. Yani ''İyiliğe karşı iyilik etmek pek önemli değildir, bunu herkes yapabilir. Herkesin yapmadığı şey, kötülüğe iyilik etmektir. Bunu yapabilen kişi olgun ve erdemli kişidir'' anlamına geliyor.

　トルコ言語協会の大トルコ語辞典によると、〈Er〉には男性、物事を良く知る者、才能のある者、英雄、勇敢な者、兵卒、個人、そして夫の意味があります。わたしかつて使っていた MORPA文化出版から出ている "初等教育校のためのトルコ語辞典" でもほとんど同じ意味。

　また〈Er kişi〉には以下のようなことわざもあるようです。『親切に対しての親切はすべての者がする。不親切に対しての親切は徳のある者がする。』つまり、「親切に対して親切を返すことはたいして重要なことではない。これは誰だってすることだ。誰もがしないのは、不親切に対して親切を返すことである。これができる者は円熟した高潔な人物である」という意味です。

    Bundan sonra ''Türker'' adı, bana sadece isim değil, Türk asker, Türk erkek, bir de Türk kahraman hatırlatacak, ''Erol'' isimi de sadece ''asker ol'' anlamında değil de ''adam ol'' ''yiğit ol'' anlamını aklıma getirecek.

    Ve de ''Er kişi'' olarak ise geçen Cumartesi günü vefat ettiğini öğrendiğim arkadaşım Shuji beyi anımsayacağım. Tanıştığımızda 60 yaşına yakındı ama Türkçe öğrenme hevesi benden büyüktü, aynı zamanda her gün bağlama çalmayı öğrenmeye gidiyordu, hep yeni şeylere meydan okuyordu ve geçen ay ''Japon Dili Eğitimi Yeterlik Sınavı''nı geçtiğini söylemişti. Shuji beyin birşey yapacağını karar verdiğinde asla vazgeçmeyen davranışından çok şey öğrendim. Onun sayesinde yeniden Türkçe öğrenebiliyordum hep… Şükür ediyorum onunla tanışabildiğim için. Unutmayacağım onunla berber geçirdiğim zamanları. Shuji bey gitti ama büyük izi bıraktı… güle güle, Shuji bey.

　これから〈Türker〉という名前はわたしにとってただの名前でなく、トルコ人兵士、トルコ人の男、そしてトルコの英雄を思い出させ、〈Erol〉という名前もただ〈兵士になれ〉だけではなく〈男になれ／一人前になれ〉〈勇敢であれ〉という意味を呼び起こすでしょう。

　また、〈Er kişi〉としては先週の土曜日に亡くなったことを知った友人・修司さんを思い起こすでしょう。知り合った時には60歳に近かったけれどトルコ語を学ぶ意欲はわたしなんかより強く、同時に毎日サズを習いに行っていた修司さん。いつも新しい物事に挑戦し、先月は日本語教育能力検定に合格したと話していました。修司さんの、一度何かをすると心に決めたら決して諦めない姿勢からはたくさんのことを学びました。彼のおかげでいつも新たにトルコ語を学ぶことができたのです。感謝します、彼と知り合えたから。忘れません、彼といっしょに過ごした時間を。修司さんは行っちゃったけど、たくさんの足跡を残されました。さようなら、修司さん。